|
Более-менее общелитературная лексика
Pli-malpli komunlingvaj vortojaeroforo (NPIV) – aparato, ekipita per premaerujo (pneŭmata ujo), servata por savado; (germane, Krause) – Aerophor, Sauerstoffapparat. Komento: la vorto ŝajnas esti ruse simlpa аэрофор, sed tiu ĉi nocio mankas en miaj Granda Sovetia Enciklopedio kaj en sufiĉe granda vortaro de fremdaj vortoj; kiel glosi tiun vorton?
amasejo (esp), amasloĝejo (esp) – kiel, diable, traduki tion rusen?
ameo (NPIV) – dolĉa kaj viskoza manĝaĵo orientazia, preparita el amelriĉa materialo (rizo, hordeo, ktp); sin. grenmaltozaĵo; (germane, Krause): Ame.
anno (NPIV) – japana dolĉaĵo, preparata per miksado de sukero al boligita kaj dispremita azukio aŭ fazeolo, fabo, pizo, terpomo, batato, kaŝtano k.a.
BARludo (War) - jeu de barres
Ботанические термины
Botanikaj vortojaizoo (NPIV) – planto Aizoon. aizoacoj (NPIV) – familio Aizoaceae. Komento: mi havas fortan supozon, ke la nomo de la planto estas ruse simple "аиз", ĉar ie mi vidis mencion pri la familio "аизовые". Tamen la informo ĝis nun ne estas fidinda.
ajapano (NPIV) – planto Ayapana el asteracoj, tre parenca al eŭpatorio, i.a. Ayapana triplinervis, kies folioj estas uzataj por tizano, servanta kiel te-surogato.Komento: mi preskaŭ certas, ke ruse la nomo sonos kiel аяпана, sed tio estas kontrolenda.
akeno
akenaro (NPIV) – grupo da akenoj, devenantaj el floro kun pluraj karpeloj aŭ liberaj au kuniĝintaj
duakeno – fendakeno el du karpeloj, i.a. de la apiacoj
kvarakeno – fendakeno de lamiacoj kaj de bogaracoj, devenanta el floro kun du kuniĝintaj akenoj dusemaj k kiu fendiĝas en 4 erojn ĉe la maturiĝo.
plurakero – aro de liberaj akeroj, ekz ĉhe ranunkolo kaj potentilo
fendakero – akenaro el kuniĝhintaj akenoj kiuj finevolue fendiĝias kaj apartiĝas unuj de la aliaj.alo (NPIV) – lamenforma elkreskaĵo de tigo, petiolo, sepalo, frukto aŭ semo; ~o de frukto aŭ semo ofte faciligas disportadon fare de vento kaj tial estas nomata ankaŭ flugilo. Komento: do, iusence ĝi similas al la rusa крыло, крылышко, sed ĉu certe?
ĉirkaŭala (pri ronda aŭ ovala semo aŭ frukto) - ĉirkaŭita de alojandrosemo (!) - planto androsemum
areolo: 1) ligneciĝinta dikaĵo, ĉirkaŭanta la rondajn interrompojn en la muro de la trakeoidoj de la gimnospermoj; (~aj trakeoidoj);
2) Kusenforma elemento de la tigo de kaktacoj, el kiu kreskas dornoj, haroj, glandoj, tigoj k floroj
3) Ĝenerale plata k plurangula elemento de la talo de multaj krustecaj likenoj.aŭriklo (pp folio) Alpendaĵo en formo de ~o 1, lokiĝinta ĉe la petiolo aŭ la bazo de la limbo. Komento: ĉu simple ушко?
Философские термины
Filozofiaj vortojafekcii (NPIV, 3a senco) - (filozof.) Forte tuŝi la sentojn.
afekcio (NPIV, 2a senco) - (filozof.) Subita ŝanĝiĝo en psika ekvilibro; pli-malpli forta sentoskuo: (ekz.) kolero, miro, envio estas afekcioj.
Географические/геологические термины
Geografiaj/geologiaj vortojadam/tero (NPIV) - ruĝa, minerala, plej supera tavolo de la multkolora sabloŝtono. Komento: estas supozo, ke tio estas la t.n. адамова глина, tamen tio kontrolendas.
akordo (NPIV) - surmetiĝo de sedimenta formacio sur pli maljuna formacio nek faltita nek baskuligita, eĉ se ekzistas tavolmanko inter la du formacioj; (ekz.) akorda tavoliĝo.
alkreskado (NPIV) - pliiĝo de la volumeno de korpo pro aldono de ekstera materio (Komento: malnete tradukita kiel аккреция, приращение, наращивание); Krause - Wachsen, Gedeihen, Emporwachsen, Wachstum
astra ~o - aldoniĝo de materio al astro pro graviteco (Komento: ĉu simple звёздная аккреция?)
kontinenta ~o - pligrandiĝo de kontinentoj pro aldono de materio ĉe ilia bordo
oceana ~o - aldoniĝo de oceana krusto el riftoalteracio (NPIV) - (geol.) kemia ŝanĝado de mineraloj kaj sekve de petroj fare de eksteraj agantoj: (ekz) supraĵa ~o; ~o de feldspato al argilo fare de akvo riĉa je CO2, ~o de granito al sablo (Komento: ĉu simple альтерация? Tamen GSE donas nur la biologian sencon).
barumo (NPIV) - Sxvelondego cxe enfluo de rivero en maron.
Химические термины
Kemiaj terminojace/ (NPIV) Prefikso uzata por indiki: 1) rilaton al etino aŭ eteno; 2) -C-C-grupon, ligitan al ducikla sistemo inter la 1a, 7a kaj la 8a karbonatomoj: (ekz.) acenafteno. Komento: ĉu simple аце-? Estus bone ricevi iun pli vastan difinon
acet| (NPIV); acetato: butila acetato (CH3-CO-O-C4H9); etila acetato (CH3-CO-O-C2H5). Komento: ĉu бутиловый ацетат? бутил-ацетат?
anhidrido
interna anhidrido (NPIV) - anhidrido de 2 acidogrupoj en acido kun pluraj acidgrupoj.Komento: внутренний ангидрид?ar - prefikso puzata por nomi aromatajn hidrokabronojn kun almenau unu aromata, benzensimila ciklo
areno - aromata molekulo, en kiu la nesimplaj ligoj estas duoblaj (ekz, benzeno, naftaleno, antraceno)
arino - aromata molekulo, en kiu unu el la ligoj estas triobla anst. duobla (ili estas malstabilaj interaĵoj en reakcioj de aromataj molekuloj). Komento: ар? арен? арин? Estus bone ricevi ies pli elĉerpan klarigon pri la aferoaza- - prefikso uzata en malsimplaj kemiaj nomoj por montri ke nitrogenatomo troviĝas en specifa loko de la molekulo: 1-azabiciklo-[2,2,2]oktano. Komento: ŝajne, mi ne komprenas la difinon entute. Kion signifas "specifa loko'? Ruse simple аза-?
Коммерческие/юридические термины
Komercaj/juraj terminojreASEKURi (NPIV) - asekuri parton de la risko de asekura kompanio
reASEKURo (NPIV) - ago reasekuriretroASEKURo (NPIV) - reasekuro de jam reasekure akceptita kontraktaro
sinASEKURo - Ago de organizaĵo ŝpari rezervan monon en fonduso, tiel ke eblos estonte mem pagi damaĝojn pri tiu risko sen la bezonon de asekuro. Самострахование?
kontraŭASEKURO de premiumo (NPIV) - vivasekuro, kiu garantias retropagon de la pagitaj premiumoj, se la asekurito mortis antaŭ la fino de la kontrakta daŭro.
ASIGNisto - oficisto, kiu oficiale transdonas la formulon de asigno al la asignito. Komento: в общем, человек, который передаёт вызываемому в суд соответствующую повестку. Судебный исполнитель? Sed ŝajnas, ke la lasta estas multe pli vasta nocio.
Лингвистические термины
Lingvistikaj terminojagrafo (NPIV) - supersigno en la viejtama lingvo kun la formo de senpunkta demandosigno
akcento:
ritma akcento (ReVo) - Metrika licenco, pro kiu oni toleras,
ke normale senakcenta silabo ricevu akcenton, kiam ĝi trovigas
en pozicio, kiun la ritma skeleto de la verso difinas akcenta:
(skandante kvinjambon) "da kuraĝuloj kaj aventuristoj".
Komento: iel najbaras la nocio сверхсхемное ударение sed
mi ne certas.
akcentoperdo (ReVo) - Metrika licenco, pro kiu oni toleras,
ke normale akcenta silabo perdu sian akcenton, kiam ĝi trovigas en
pozicio, kiun la ritma skeleto de la verso difinas senakcenta: "al Vi,
granda fonto de amo kaj vivo"
stumblo - Metrika licenco, pro kiu oni toleras anstataŭigon
de tri jamboj per du anapestoj, aŭ de tri trokeoj per du amfibrakoj:
"iru, eble hejmon pli taugan vi trovos" (en kvintrokeo) (laŭ ReVo)
Poezia licenco, per kiu tri trokeoj estas ansataŭataj de
du amfibrakoj. (laŭ NPIV)
Komento: la nocio enkondukita fare de K&W en "Parnasa gvidlibro". La
NPIVa difino estas iom pli malvasta, ol la ReVa. Estas ege
interese, ke la ukraina himno uzas tiun ĉi licencon en la dua
linio de 2 strofoj (La transskribo per la rusa ortografio;
akcentitaj silaboj estas signitaj per /, la neakcentitaj - per '-'):
Ще не вмерла Украïни / - / - / - / -
Нi слава, нi воля.
Ще нам, браття-украïнцi / - / - / - / -
Усмiхнеться доля. / - / - / -
Do la metro estas tutcerte trokeo. Tamen, se legi la duan
linion "normale" (proze), ĝi legatas kiel "- / - - / -", do, kiel
du anapestaj piedoj. Kompreneble, la muzika metro laŭas la
trokean ritmon, tial kantate la himno sonas iom mise (oni
akcentas la normale senakcentajn Нi (la unuan) kaj la duan
"а" en слава.
En la dua strofo ni havas la jenon:
Станем, браття, всi за волю
Вiд Сяну до Дону,
В рiдном краï панувати
Не дамо нiкому.
Do, denove la sama historio. La linioj 1, 3 kaj 4 estas ordinaraj
trokeoj, dum la 2a linio "proze" estus legata kiel "- / - - / -",
tamen pro la muzika ritmo ĝi kantatas kiel "/ - / - / -"
(do, oni misakcentas "Вiд" kaj "Сяну".
Do, evidentas, ke la fenomeno ne estas nura E-ta. Sed kiel
nomi ĝin?
ŝvebo - Metrika licenco, pro kiu oni toleras, ke
senakcenta silabo trovigu en pozicio, kiun la ritma skeleto de
la verso difinas akcenta: "volvaĵo de l' sopiro vagabonda" (laŭ ReVo)
Poezia licenco, per kiu la ritmo provizode forŝoviĝas kaj
anstataŭ jambo aŭ trokeo oni ricevas pirikon. (laŭ NPIV)
Komento: la nocio enkondukita fare de K&W en "Parnasa
gvidlibro". Ambau difinoj, fakte, tute identas.
Atribu(ad)o - Dirmaniero, per kiu oni rilatigas predikativon ne al subjekto, sed al la objekto de verbo, kiel ekz. "kredi", "elekti", "nomi" ktp.: "Nomu min frato" estas tipo de ~ado.
Мифические/сказочные термины
Mitaj/fabelaj terminojAzenfelo - fabela princidino, kiu vestis sin per azenfelo. Komento: ve, mi ne legis similan fabelon!
Музыкальные термины
Muzikaj terminojbakango - Populara S-Afrika muziko, influita de ritmenbluso, roko kaj regeo; Lau Bertilo: Soul Brothers, Steve Kekana, Paul Simon (Graceland) angle - mbaqanga
Религиозные термины
Religiaj terminojanĝelo-sufokisto (Krause) --- Wuurgeenagel
via Beata Mosxto - titolo de la ortodoksaj patriarkoj
Технические термины
Teĥnikaj terminojakso (NPIV): kuplita akso (NPIV), libera akso (NPIV)
aksoĉapo (War), france - chapeau de moyeu
aksostifto - Stifto, ĉirkaŭ kiu pivotas peco Komento: malnete tradukita kiel штифт, стержень, несущий основную нагрузку, tamen la traduko dubindas.
desegna angulilo - plurangula, ebliganta desegni angulojn de 30, 45, 60, 120, 135 gradoj
La dato de la lasta ŝanĝo –